ihsann - مشاهده دسته بندی الهیات

فهرست مطالب
عنوان                                                                                                                                  صفحه
فصل اول : کلیات
-    بیان مسئله..............................................................................................................................
-    انگیزه انتخاب موضوع ..........................................................................................................
-    قلمروتحقیق..........................................................................................................................
-    روش تحقیق.........................................................................................................................
-    پیشینه تحقیق........................................................................................................................
فصل دوم:بررسی وتحقیق پیرامون معانی ومفهوم ،ملاک ،عوامل وموانع وتاریخچه فطرت
بخش اول : معانی فطرت ..................................................................................................................
2-1-1-فطرت درلغت.....................................................................................................................
2-1-2-مقایسه واژه های طبیعت ،غریزه،فطرت.................................................................................
2-1-2-1-طبیعت...........................................................................................................................
2-1-2-2-غریزه............................................................................................................................
2-1-2-3-فطرت..........................................................................................................................
2-1-3-تفاوتها..............................................................................................................................
2-1-4- فطرت دراصطلاحات منطق وفلسفه..................................................................................
2-1-5- نتیجه گیری.....................................................................................................................
2-1-6- مفهوم فطرت درقرآن.......................................................................................................
2-1-7-مفهوم فطرت در روایات...................................................................................................
2-1-8- مفهوم فطرت درفلسفه اسلامی.........................................................................................
بخش دوم:ملاک ،تعریف وتقسیم امور فطری..............................................................................
2-2-1- تشخیص امورفطری ازامور غیرفطری.............................................................................
2-2-2-تعریف وویژگیهای امور فطری......................................................................................
2-2-2-1-تعریف امورفطری.....................................................................................................
2-2-2-2-ویژگیهای امور فطری...............................................................................................
2-2-3-اثبات فطریات درانسان.................................................................................................
2-2-4-تقسیم امور فطری...................................................................................................................
2-2-4-1-بینش های فطری...............................................................................................................
2-2-4-2-گرایشهای فطری..............................................................................................................
بخش سوم:عوامل وموانع شکوفایی فطرت ..........................................................................................
2-3-1-عوامل شکوفایی فطرت..........................................................................................................
2-3-1-1-آموزه های الهی بوسیله انبیاء..............................................................................................
2-3-1-2-تزکیه نفس وریاضت وتقوا................................................................................................
2-3-2-موانع شکوفایی فطرت..........................................................................................................
2-3-2-1-غفلت.............................................................................................................................
2-3-2-2-وسوسه های شیطانی......................................................................................................
2-3-2-3-عقل متعارف.................................................................................................................
2-3-2-4-دنیاگرایی......................................................................................................................
2-3-2-5-خطا درتطبیق.................................................................................................................
بخش چهارم :تاریخچه ...................................................................................................................
2-4-1- فطرت وادیان ...................................................................................................................
2-4-2-فطرت درمیان فلاسفه قبل وبعد یونان باستان........................................................................
2-4-2-1- فطرت درکلام سقراط وافلاطون...................................................................................
2-4-2-2-نظریه افلاطون...............................................................................................................
2-4-2-3-تفاوت فطرت ونظریه استذکاری افلاطون......................................................................
2-4-2-4-افلاطون ومعرفت فطری................................................................................................
2-4-3-مفهوم ،نظریه وبرهان فطرت ازنظرفلاسفه ومتکلمین اسلامی...............................................
2-4-3-1-مفهوم واصطلاح فطرت ازنظرابن سینا............................................................................
2-4-3-2-مفهوم فطرت مذهبی از نظرصدرالمتألهین......................................................................
2-4-3-3-مفهوم فطرت درنظر فیلسوف اسلامی ملاهادی سبزواری..............................................
2-4-3-4-مفهوم فطرت ازنظرعلّامه طباطبایی..............................................................................
2-4-3-5-مفهوم وبرهان فطرت ازنظر حکیم شاه آبادی...............................................................
2-4-3-5-1-مفهوم فطرت.........................................................................................................
2-4-3-5-2-تقریرهای مرحوم شاه آبادی درمورد برهان فطرت.................................................
2-4-3-5-2-1- فطرت افتقار...................................................................................................
2-4-3-5-2-2- فطرت خضوع.......................................................................................................
2-4-3-5-2-3 -فطرت امید...........................................................................................................
2-4-3-5-2-4- برهان فطرت حب کمال.......................................................................................
2-4-3-6- فطرت مذهبی وبرهان فطرت از نظر امام خمینی ............................................................
2-4-3-6-1- فطرت مذهبی..........................................................................................................
2-4-3-6-2- برهان فطرت.............................................................................................................
2-4-3-7- مفهوم، نظریه و برهان فطرت از نظر شهید مطهری..........................................................
2-4-3-7-1- مفهوم فطرت مذهبی................................................................................................     
2-4-3-7-2- نظریه فطرت.............................................................................................................
2-4-3-7-2-1- شهید مطهری،نظام فکری وخاستگاه نظریه فطرت..................................................
2-4-3-7-2-2-اهمیت فطرت ونظریه فطرت درنظر شهید مطهر ی..................................................
2-4-3-7-2-3-تعریف وتبیین فطرت از نظر شهید مطهری..............................................................
2-4-3-7-2-4- لوازم وتوابع نظریه فطرت......................................................................................
2-4-3-7-2-5- بی مهری به فطرت ونظریه فطرت..........................................................................
2-4-3-7-3- برهان فطرت درنظر شهید مطهری..............................................................................
2-4-3-8- مفهوم و برهان فطرت دربیان فیلسوف معاصر جوادی آملی.............................................
2-4-3-8-1- مفهوم فطرت.............................................................................................................
2-4-3-8-2- برهان فطرت..............................................................................................................
2-4-3-9- برهان فطرت در نظراستاد مصباح یزدی...........................................................................
2-4-3-10- مفهوم فطرت مذهبی درنظر حکیم فیض کاشانی............................................................
فصل سوم :معنی ومفهوم باورومصادیق باورهای فطری
بخش اول :معنی ومفهوم باور،راههای رسیدن به آن وتوجیه باور..........................................................                            
3-1-1-باور درلغت...........................................................................................................................
3-1-2-مفهوم باور...........................................................................................................................
3-1-3-راههای رسیدن به باور..........................................................................................................
3-1-4-توجیه باور............................................................................................................................
بخش دوم :باورهای دینی ونظریه فطرت دردیدگاه اسلام...................................................................
3-2-1-معرفت شناسی دینی.............................................................................................................
3-2-2-تبیین باورهای دینی..............................................................................................................
3-2-3-پایه بودن باورهای دینی ومنشاء آنها.......................................................................................
3-2-4- نظریه فطرت در دیدگاه اسلام................................................................................................
3-2-5-  باورهای فطری ازنظر منطق دانان مسلمان...............................................................................
3-2-6- نتیجه گیری...........................................................................................................................
بخش سوم:مصادیق باورهای فطری.......................................................................................................
3-3-1- تشخیص احکام وباورهای فطری.............................................................................................
3-3-2-اشاره اجمالی به احکام فطریات................................................................................................
3-3-3-فطری بودن اصل وجود مبدا متعال.............................................................................................
3-3-4-فطری بودن اصل وجود معادورستاخیز.......................................................................................
3-3-5-فطری بودن اصل نبوّت ورُسل...................................................................................................
فصل چهارم :باورهای فطری«خداشناسی وتوحید،معاد ونبوت»
بخش اول:بررسی معنا ومفهوم، نظرات وادلّه فلاسفه وحکمای اسلامی در اثبات خداشناسی فطری
4-1-1- اهمیت وانگیزه خداشناسی فطری...........................................................................................
4-1-2-فطرت خداشناسی ومعانی واصطلاحات آن............................................................................
4-1-2-1- فطرت وخداجویی...........................................................................................................
4-1-2-2- فطرت وخداشناسی...........................................................................................................
4-1-2-3- فطرت وخداپرستی...........................................................................................................
4-1-3- تاریخچه بحث «فطرت خداشناسی»........................................................................................
4-1-4- سخنان دانشمندان ،فلاسفه ومتکلمان غربی درباره گرایش به خدا............................................
4-1-5- گرایش فطری به خدا از نظر دانشمندان وفلاسفه اسلامی..........................................................
4-1-6-گرایش فطری به خدا درکلام وحی ........................................................................................
4-1-6-1-آیاتی که بصورت صریح درمورد فطرت خداگرایی می باشند...............................................
4-1-6-2-آیاتی که بصورت غیرمستقیم دلالت برفطرت خداگرایی دارند.............................................
4-1-7- دیدگاههای مختلف درباره مفهوم خداشناسی فطری..................................................................
4-1-7-1 -دیدگاه متکلمان وفلاسفه مسلمان.........................................................................................
4-1-7-2- دیدگاه عرفا درباره مفهوم خداشناسی فطری........................................................................
4-1-7-3- نتیجه بحث.........................................................................................................................
4-1-8-توحید فطری............................................................................................................................
4-1-8-1- خداشناسی وتوحید............................................................................................................
4-1-8-2-نقش فطرت درتوحید وخداشناسی................................................................................
4-1-8-3-معرفت فطری«تعریف خدا»...........................................................................................
4-1-9- امکان شناخت خدا وخداشناسی فطری..............................................................................
4-1-9-1- مروری برراههای خداشناسی.........................................................................................
4-1-9-2- امکان شناخت خدااز طریق عقل....................................................................................
4-1-9-3- نظر حکمای اسلامی.......................................................................................................
4-1-9-4- دیدگاه قرآن راجع به شناخت خدا..................................................................................
4-1-10- دلایل خداشناسی از نظر تعداد..........................................................................................
4-1-10-1- دسته بندی دلایل اثبات وجود خدا...............................................................................
4-1-11- بررسی ادله اثبات خدااز طریق امور فطری.........................................................................
4-1-11-1-اثبات خدا از راه شوق وعشق فطری به وجود مطلق.........................................................
4-1-11-2-اثبات خدا از طریق امید فطری به او درحوادث خطرناک................................................
4-1-11-3-اثبات فطری بودن شناخت خدا از راه عمومیت اعتقاد به خدا درهمه ملتها «اجماع عام».......
4-1-11-4- اثبات خدا از طریق مکاشافات وتجربه های دینی.............................................................
4-1-11-5- نتیجه گیری بحث...........................................................................................................
بخش دوم :باورفطری معاد..................................................................................................................
4-2-1-  معناومفهوم وآثاراعتقاد به معاد درحیات انسان.....................................................................
4-2-1-1-  معنای لغوی و اصطلاحی معاد........................................................................................
4-2-1-2- واژه معاد درقرآن وروایات..............................................................................................
4-2-1-3- معنای عام وخاص معاد...................................................................................................
4-2-1-4- ارتباط معاد شناسی وانسان شناسی...................................................................................
4-2-1-5- نقش معادباوری درحیات انسان .....................................................................................
4-2-1-6- هدف از معاد شناسی.....................................................................................................
4-2-1-7-آثار اعتقاد به معاد..........................................................................................................
4-2-2- جایگاه فطری معاد............................................................................................................
4-2-2-1- جایگاه معاد.................................................................................................................
4-2-2-2- ریشه های معاد دراعماق فطرت...................................................................................
4-2-2-2-1- پیمودن بی راهه ها..................................................................................................
4-2-2-2-2- انحراف از فطرت وسرگردانی دربیراهه ها..............................................................
4-2-2-2-3- خرافات مضحک واسف انگیز............................................................................
4-2-2-3- معاد درتجلیگاه فطرت............................................................................................
4-2-2-3-1- فطرت نخستین رهنمودن راه...............................................................................
4-2-2-3-2- عشق به بقاء........................................................................................................
4-2-2-3-3- رستاخیز درمیان اقوام پیشین................................................................................
4-2-2-3-4- رستاخیز کوچک وبزرگ...................................................................................
4-2-3- بررسی براهین وادلّه اثبات باور فطری معاد...................................................................
4-2-3-1- دلایل امکان باور فطری معاد..................................................................................
4-2-3-2- دلائل وقوع باور فطری معاد...................................................................................
4-2-3-2-1- برهان فطرت دراثبات باور فطری معاد................................................................
4-2-3-3- بیان اقوالی ازفلاسفه ومتکلمین اسلامی دراثبات باور فطری معاد...............................
4-2-3-4-  نتیجه گیری...........................................................................................................
بخش سوم : باور فطری نبوّت...................................................................................................
4-3-1- معانی نبوّت...............................................................................................................
4-3-1-1- معنای لغوی نبوّت.................................................................................................
4-3-1-2- حقیقت نبوّت.......................................................................................................
4-3-1-3- نبوّت از نظر قرآن وروایات..................................................................................
4-3-1-4- انواع نبوّت...........................................................................................................
4-3-1-4-1- اثبات نبوّت عامّه از نظر فلاسفه وحکما.............................................................
4-3-1-4-2- نبوّت خاصّه.....................................................................................................
4-3-2- نبوّت وفطرت..........................................................................................................
4-3-2-1- نبوّت مکمل فطرت.............................................................................................
4-3-2-2- هماهنگی فطرت وشریعت..................................................................................
4-3-2-3- فطرت رمز جامعیت وجاودانگی شریعت.............................................................
4-3-3- فلسفه بعثت نبوّت...................................................................................................
4-3-3-1- نمایاندن راه رستگاری........................................................................................
4-3-3-2- غفلت زدایی وبیدارگری....................................................................................
4-3-3-2-1- بازخواست پیمان فطری.................................................................................
4-3-3-2-2- یادآوری نعمتهای الهی.................................................................................
4-3-3-2-3- هموارساختن راه تفکر....................................................................................
4-3-3-3-پشتیبانی از فضائل اخلاقی....................................................................................
4-3-3-4- برقراری عدالت اجتماعی....................................................................................
4-3-4- لزوم نبوّت ازنظررهبری فطری.................................................................................
4-3-4-1- نیاز امور فطری به رهبری.....................................................................................
4-3-4-2-لزوم نبوّت ازنظروضع قوانین..................................................................................
4-3-4-2-1- انسان خواهان زندگی دستجمعی است..............................................................
4-3-4-2-2- انسان یک موجود مرزنشناس است..................................................................
4-3-4-3- لزوم نبوّت فطری از نظر تعلیم وتربیّت..................................................................
4-3-5- بیان اقوالی ازفلاسفه ومتکلمین اسلامی در اثبات باورفطری نبوت..............................
4-3-5-1- ابوعلی سینا.........................................................................................................
4-3-5-2- سهروردی..........................................................................................................
4-3-5-3- ملاصدرا............................................................................................................
4-3-5-4- دیدگاه متکلمان اسلامی....................................................................................
4-3-6- نتیجه بحث............................................................................................................
فهرست آیات.....................................................................................................................
منابع ومآخذ.......................................................................................................................
چکیده انگلیسی.................................................................................................................
 

تعداد144صفحه

زنا به رابطه جنسی نامشروع و خارج از پیمان ازدواج و زناشویی گفته می‌شود. بعبارتی دیگر زنا به نزدیکی بین زن و مرد بدون ازدواج رسمی اطلاق می‌شود. در گفتار عامیانهٔ امروزی، مردی که مرتکب زنا شده‌است را زانی، و زن زناکار را زانیه می‌خوانند. در تمدن‌های بزرگ گذشته نظیر ایران باستان - روم - یونان - شبه جزیره عربستان در دوره جاهلیت پیش از اسلام، برای زنا تعاریف، تعابیر و حدود متفاوتی وجود داشته‌است. امروزه نیز در فرهنگ‌ها و ادیان و ملل مختلف برخوردهای متفاوتی با رابطهٔ جنسی خارج از ازدواج می‌شود.


تعداد21صفحه

مساله عصمت انبیا از مسائل مهم کلامى است که در اکثر کتب کلام آمده است متکلمان بر عصمت انبیا دلایل عقلى و نقلى متعددى ذکر کرده اند که برخى از آنها ذکر مى شود:
دلایل عقلى بر عصمت انبیاء
نخستین دلیل عقلى بر لزوم عصمت انبیا (ع) از ارتکاب گناهان این است که هدف اصلى از بعثت ایشان راهنمایى بشر بسوى حقایق و وظایفى است که خداى متعال براى انسانها تعیین فرموده است و ایشان در حقیقت, نمایندگان الهى در میان بشر هستند که باید دیگران را به راه راست, هدایت کنند. حال اگر چنین نمایندگان و سفیرانى پاىبند به دستورات الهى نباشند و خودشان برخلاف محتواى رسالتشان عمل کنند مردم, رفتار ایشان را بیانى مناقض با گفتارشان تلقى مى کنند و دیگر به گفتارشان هم اعتماد لازم را پیدا نمى کنند, و در نتیجه, هدف از بعث ایشان بطور کامل, تحقق نخواهد یافت. پس حکمت و لطف الهى اقتضا دارد که پیامبران, افرادى پاک و معصوم از گناه باشند و حتى کار ناشایسته "اى از روى سهو و نسیان هم از ایشان سر نزند تا مردم, گمان نکنند که ادعاى سهو و نسیان را بهانه اى براى ارتکاب گناه, قرار داده اند.
دومین دلیل عقلى بر عصمت انبیا علیهم السلام این است که ایشان علاوه بر اینکه موظفند محتواى وحى و رسالت خود را به مردم ابلاغ کنند و راه راست را به ایشان نشان دهند همچنین وظیفه دارند که به تزکیه و تربیت مردم بپردازند و افراد مستعد را تا آخرین مرحله کمال انسانى برسانند. به دیگر سخن: ایشان علاوه بر وظیفه تعلیم و راهنمایى, وظیفه تربیت و راهبرى را نیز بر عهده دارند که هم تربیتى همگانى که شامل مستعدترین و برجسته ترین افراد جامعه نیز مى شود و چنین مقامى در خور کسانى است که خودشان به عالیترین مدارج کمال انسانى رسیده باشند و داراى کاملترین ملکات نفسانى (ملکه عصمت) باشند.
افزون بر این, اساساً نقش رفتار مربى در تربیت دیگران بسى مهمتر از نقش گفتار اوست و کسى که از نظر رفتار, نقصها و کمبودهایى داشته باشد گفتارش هم تاثیر مطلوب را نمى بخشد. پس هنگامى هدف الهى از بعثت پیامبران بعنوان مربیان جامعه, بطور کامل تحقق مى یابد که ایشان از هرگونه لغزشى در گفتار و کردارشان مصون باشند.


تعداد19صفحه

فهرست مطالب

فصل اول
کلیات     1
مقدمه     2
بیان مسأله      3
اهمیت مسأله      3
اهداف تحقیق     4
تعریف مفاهیم     5
فصل دوم
پیشینه تحقیق     6
فصل سوم
چهارچوب نظری     13
فصل چهارم
بررسی اسنادی تعریف حجاب     23
فصل پنجم
روش تحقیق     49
روش تحقیق     50
جامعه آماری     50
حجم نمونه     50
روش نمونه گیری     50
روش جمع آوری اطلاعات     50
شاخص سازی     51
اعتبار سنجی     52
فصل ششم
تحلیل یک متغیری     54
فصل هفتم
تحلیل دو متغیری     74
نتیجه گیری     84
منابع     87
ضمائم

مقدمه:
یکی از عمده ترین مسایل کشورهای در حال گذار، دگرگونی معانی، ارزش ها و عقاید مشترک حاکم بر این جوامع است.نتیجه تغییر این عقاید مشترک که کارکرد انسجام را در نظام اجتماعی بر عهده دارند ایجاد نوعی چند گونگی و تکثر در لایه های زیرین و درون ذهنی افراد است. اگرچه تکثر به خودی خود امری نامطلوب محسوب نمی گردد اما مسئله از آنجایی آغاز می شود که این چند گونگی در باورها و عقاید و لایه های درون ذهنی افراد صورت پذیرد و دیگر هیچ اصل و تعریف واحدی وجود نداشته باشد که این باورهای مختلف حول آن نظام یابند. در این هنگام است که جامعه عرصه بروز نگرش‌ها و کنش‌های مختلف و متفاوت و حتی گاه متناقض گشته و انسجام و یگانگی نظام اجتماعی دست خوش چالش های جدی و مهمی می گردد.
اصل «حجاب» برای زنان که در جوامع اسلامی مطرح است از جمله همین ارزش‌ها و عقایدی است که از دیرباز در جامعه ما وجود داشته و در دوره‌های مختلف تاریخی به صورت‌های مختلفی بروز و ظهور کرده است.


تعداد90صفحه

    خداوند برای هدایت مردم به سوی کمال و سعادت حقیقی انسانهایی را مبعوث می گرداند تا معارف و قوانینی را که به آن نیازمندند در اختیار آنان نهند و از این طریق شناخت عقلی آنان را تکمیل کنند. اساسا یکی از شئون اصلی پیامبری ابلاغ آموزه های دینی به بشر است و بدیهی است که این ابلاغ مبسوط به آگاهی شخص پیامبر از این آموزه هاست. به عبارت روشن تر، پیامبر ابتدا بر معارف و احکام دینی آگاه می شود و سپس آن را به مردم ابلاغ می نماید، حال پرسیدنی است که منبع این آگاهی چیست؟ آیا پیامبر از راه تفکر و اندیشه شخصی خود به آنچه مامور به ابلاغ آن است، دست می یابد. یا از رهگذر تعلیم و مطالعه آثار گذشتگان به آن آگاه می شود؟ حق آن است که منبع تعالیم پیامبران هیچ یک از منابع معمول شناخت بشری (حس، تجربه و عقل) نیست و آنان از روشهای رایج تفکر و اندیشه برای دستیابی به این تعالیم استفاده نمی کنند، بلکه مبدا آموزه های انبیا ادراک ویژه ای است که در آن به وحی تعبیر می کنیم. بنابراین یکی از مهمترین امتیازات پیامبران بهره مندی آنان از وحی و ادراک وحیانی است.(1)
    1- وحی در لغت: واژه پژوهان معتقدند که وحی، اصل و قاعده ای برای رساندن “علم” و غیر آن است. ویژگی های وحی، عبارت است از: اشاره ای سریع به نوشتار و رسالت، گاهی اعلام به رمز و تعریض و زمانی به صورت برهنه از ترکیب، اشاره به برخی اعضاء و زمانی به الهام و کلام پنهان. بنابراین پنهان، سریع و مرموز بودن از ارکان اصلی وحی به شمار می آید.(2) هرچند که لغت شناسان معانی متعددی را برای واژه وحی نقل کرد ه اند، ولی این واژه معانی متعددی ندارد و مفهوم اصلی و جامع وحی “تفهیم سریع و پنهانی” است و معانی دیگر از اسباب تفهیم شمرده می شوند. بنابراین در تعریف وحی باید سه عنصر “تفهیم”، “پنهانی” و “سریع” را لحاظ و اخذ کرد. هرچند که لغت شناسان یکجا به عناصر مذکور اشاره نکرده اند، ولی بررسی اقوال آنها روشن می کند که آنان، وحی را با عناصر مذکور تعریف کرده اند.(3) چنانکه ابن فارس در کتاب مقاییس اللغه می نویسد: “وحی تعلیم به صورت پنهانی است.(4) همچنین در معجم الوسیط آمده است: “وحی عبارت از چیزی است که به دیگری القاء شود تا بفهمد.(5)“ زمخشری نیز درباره عنصر “پنهانی” و روحی می گوید: “وقتی سخن پنهانی را به کسی بگویند که از دیگری مخفی سازند، آن سخن را وحی می نامند.”(6) لغت شناسان همچنین به عنصر “سرعت” نیز، تصریح کرده اند: چنانکه راغب اصفهانی می نویسد:”معنی اصلی وحی اشاره سریع است. امر وحی: یعنی امر سریع و به خاطر سرعتی که در واژه وحی نهفته است گاهی به مطالب رمزی و تعریضی وحی می گویند.”(7)
    حال سوال این است که چرا لغت شناسان تمام عناصر تعریف مذکور را یکجا بیان نکرده اند؟ این سوال دو پاسخ دارد: اول اینکه هر سه عنصر مذکور قید لازم تعریف وحی اند. در این صورت دلیل یکجا ذکر نکردن هر سه عنصر این است که یا آنان در صدد تعریف کامل از وحی نبوده اند و یا برخی عناصر را به علت وضوح حذف کرده اند و به آن عناصری که به نظرشان مهم تر و مخفی تر بوده، اشاره کرده اند. پاسخ دوم اینکه، عنصر “تفهیم” ماهیت وحی و دو عنصر سرعت و پنهانی لوازم وحی اند.
    و پاسخ این سئوال که چرا لغت شناسان هر سه عنصر مذکور را در تعریف وحی یکجا نیاورده اند، این است که ذکر لوازم تعریف در تعریف ضرورت ندارد.(8)

مقدمه:
این تحقیق با عنوان هدایت و رهبری در قرآن و نهج البلاغه انجام گردیده است. ابتدا با مراجعه به منابع مختلف که فهرست آنها در این تحقیق آمده است معنی لغوی هدایت از دیدگاههای مختلف طرح و آنگاه معنای هدایت در قرآن مورد بررسی قرار گرفت. لازم به ذکر است در قرآن هدایت با سی و یک تعبیر خاص بکار رفته است که در این تحقیق به این معانی پرداخته شده است. برای آگاهی از وجوه هدایت در نهج البلاغه با مراجعه به کتاب مزبور 10 خطبه و 2 حکمت و 1 نامه در زمینه هدایت مورد بررسی قرار گرفت. همچنین فهرست آیاتی از قرآن که در آنها وجوه مختلف هدایت بیان شده است ضمیمه گردیده است.


تعداد24صفحه

امامت و خلافت مجموع مسائلى که در این زمینه مطرح شده است عبارت است از:

الف.مقام ممتاز و فوق عادى اهل بیت و اینکه علوم و معارف آنها از یک منبع فوق بشرى سرچشمه مى‏گیرد و آنها را با دیگران و دیگران را با آنها نتوان قیاس کرد.
ب.احقیت و اولویت اهل بیت و از آن جمله شخص امیر المؤمنین علیه السلام به امر خلافت،هم به حکم وصیت و هم به حکم لیاقت و فضیلت و هم به حکم قرابت.
ج.انتقاد از خلفا.
د.فلسفه اغماض و چشم پوشى على علیه السلام از حق مسلم خود و حدود آن،که نه از آن حدود تجاوز کرده نه در آن حدود از انتقاد و اعتراض کوتاهى کرده است.
مقام ممتاز اهل بیت
موضع سره و لجا امره و عیبة علمه و موئل حکمه و کهوف کتبه و جبال دینه،بهم اقام انحناء ظهره و اذهب ارتعاد فرائصه...لا یقاس بال محمد صلى الله علیه و آله من هذه الامة احد و لا یسوى بهم من جرت نعمتهم علیه ابدا،هم اساس الدین و عماد الیقین،الیهم یفى‏ء الغالى و بهم یلحق التالى و لهم خصائص حق الولایة و فیهم الوصیة و الوراثة،الآن اذ رجع الحق الى اهله و نقل الى منتقله (1) .
جایگاه راز خدا،پناهگاه دین او،صندوق علم او،مرجع حکم او،گنجینه‏هاى کتابهاى او و کوههاى دین او مى‏باشند.به وسیله آنها پشت دین را راست کرد و تزلزلش را مرتفع ساخت...احدى از امت‏با آل محمد صلى الله علیه و آله قابل قیاس نیست.کسانى را که از نعمت آنها متنعم‏اند،با خود آنها نتوان هم تراز کرد.آنان رکن دین و پایه یقین‏اند.تندروان باید به آنان(که میانه‏روند)برگردند و کندروان باید سعى کنند به آنان برسند.شرایط ولایت امور مسلمین در آنها جمع است و پیغمبر در باره آنها تصریح کرده است و آنان کمالات نبوى را به ارث برده‏اند.این هنگام است زمانى که حق به اهلش باز گشته،به جاى اصلى خود منتقل گشته است.


تعداد27صفحه

اصحاب کهف
آنچه از قرآن کریم در خصوص این داستان استفاده مى شود این است که پیامبر گرامى خود را مخاطب مى سازد که ((با مردم درباره این داستان مجادله مکن مگر مجادله اى ظاهرى و یا روشن )) و از احدى از ایشان حقیقت مطلب را مپرس . اصحاب کهف و رقیم جوانمردانى بودند که در جامعه اى مشرک که جز بتها را نمى پرستیدند، نشو و نما نمودند. چیزى نمى گذرد که دین توحید محرمانه در آن جامعه راه پیدا مى کند، و این جوانمردان بدان ایمان مى آورند. مردم آنها را به باد انکار و اعتراض ‍ مى گیرند، و در مقام تشدید و تضییق بر ایشان و فتنه و عذاب آنان بر مى آیند، و بر عبادت بتها و ترک دین توحید مجبورشان مى کنند. و هر که به ملت آنان مى گروید از او دست بر مى داشتند و هر که بر دین توحید و مخالفت کیش ایشان اصرار مى ورزید او را به بدترین وجهى به قتل مى رساندند. ...


تعداد28صفحه

پیشگفتار
حج یکی از مهمترین و شکوهمند ترین عبادتهای اسلامی است پیامبر گرامی خدا (ص) حج را پایه و رکن دین دانسته قرآن تارک آن را کافر شمرده و ابراهیم خلیل (عج) از خداوند خوستار گرایش دل ها به این خانه گردیده است . اعمال و مناسک آن گذران دوره آموزشی سیر و سلوک انسان به سوی خداوند است و حاجی در آن دیار انسان فرشته خوبی است که همپای فرشتگان در بیت المعمور به طواف خانه حق می پردازد و پروانه ای است که در عشق معبود لبیک گو پر می سوزاند تا به وصال معشوق تائل آید آلودگان و ناخالصان با گام نهادن در این راه جز به قصد توبه و جبران خطا طرفی نمی بندند حرمت تشکنان این حریم را خداوند می شکند و به پویندگان موفق این راه بهشت جایزه می دهد سوخته جانان در این حرم خریدار دارند . عارفان در این دیار بر بال فرشتگان گام می نهند و با دیدن جای پای ابراهیم راه صحیح زندگی کردن می آمزند التجا کنندگان و متوسلان پرده کعبه در زیر ناودان طلا به انتظار نزول رحمت اشک می ریزند و اسماعیل و هاجر نزدیک به هفتاد پیامبر را در حجر اسماعیل بر صدق خویش گواه می گیرند و ...
    بدیهی است پیمودن چنین مسسیری نیاز به معرفت دارد و مقدمه آن دانایی وآموختن اسرار و معارف دریا وار حچ و آگاهی یافتن نسبت به اماکن و ویژگی های سرزمین وحی است .
« کعبه جلوه عرش خدا درزمین »
    خدای متعال برای اینکه انسان را فرشته خوکند و آثار فرشتگان را در انسان ظاهر نماید همانطوری که دستور روزه گرفتن می دهد تا از لذائدطبیعی پرهیز شود و انسانها همانند فرشتگان از خوردن و نوشیدن و دیگر کارهای حیوانی برحذر باشند ، همچنین به انسان دستور طواف حریم کعبه را می دهد که معادل بیت معمور در عرش خداوند است چون فرشتگان اطراف عرش اله به یاد حق سرگرم طواف هستند و به نام حق تسبیح می کنند و برای دیگران از خداوند متعال طلب آمرزش می کنند برای انسان نیز در زمین کعبه را بنا ساخت تا انسان وارسته دور آن طواف کند به نام حق زمزمه کند وبرای دیگران از خدا آمرزش بخواهد . کعبه و حدود آن ، حرم ، مشاعر، محدوده حرم و شعائر آن هر یک به نوبه خود ، نشانه ای است از نشانه های الهی که در تامین این منظور والا نقش مؤثری دارد این که در روایات آمده است کعبه محادنی بیت معمور است و بیت معمور محادنی عرش ، یعنی اگر کسی آنگونه که شایسته طواف است دور کعبه طواف کند به بیت معمور صعود می کند و اگر به آن حد صعود کرد و وظائف آن مرحله را ایفا نمود به مقام عرش اله می رسد.
« چرا کعبه ، کعبه است »
امام صادق – علیه اسلام – فرمود : کعبه چون یک خانه مکعب چون یک خانه مکعب شکل است کعبه نامیده شده یعنی چهار دیوار دارد یک سطح و یک کف ندا مکعب است . آنگاه فرمود : سر این که چهار دیوار دارد آن است که بیت المعمور دارای چهاردیوار و چهار ضلع است . بیت المعمور دارای چهار ضلع است چون عرش خدا چهار ضلع دارد و عرش خدا دارای چهار ضلع است چون کلماتی که معرف الهی بر آن کلمات استواراست چهار کلمه می باشد « سبحان الله » ، « الحمد لله » ، « لااله الاالله » و « تحمل » و از عالم « اله » می برد و با آنها آشنا می کند . معمولا اهل حکمت برای هر موجودی سه مرحله قائل هستند 1- وجود طبیعی . 2- وجود برزخی درعالم مثال. 3- وجود تحملی در نشاه تجردات تحملی .


تعداد34صفحه

نگرش به دنیا
زهد و پارسایى عنصر دیگر موعظه‏اى نهج البلاغه‏«زهد»است.در میان عناصر موعظه‏اى،شاید عنصر زهد بعد از عنصر تقوا بیش از همه تکرار شده باشد.زهد مرادف است‏با ترک دنیا.در نهج البلاغه به مذمت دنیا و دعوت به ترک آن زیاد بر مى‏خوریم.به نظر مى‏رسد مهمترین موضوع از موضوعات نهج البلاغه که لازم است‏با توجه به همه جوانب کلمات امیر المؤمنین تفسیر شود،همین موضوع است و با توجه به اینکه زهد و ترک دنیا در تعبیرات نهج البلاغه مرادف یکدیگرند،این موضوع از هر موضوع دیگر از موضوعات عناصر نهج البلاغه زیادتر درباره‏اش بحث‏شده است.بحث‏خود را از کلمه‏«زهد»آغاز مى‏کنیم:
«زهد»و«رغبت‏»اگر بدون متعلق ذکر شوند،نقطه مقابل یکدیگرند،«زهد»یعنى اعراض و بى‏میلى،در مقابل‏«رغبت‏»که عبارت است از کشش و میل.
بى‏میلى دو گونه است:طبیعى و روحى.بى‏میلى طبیعى آن است که طبع انسان نسبت‏به شیئى معین تمایلى نداشته باشد،آنچنان که طبع بیمار میل و رغبتى به غذا و میوه و سایر ماکولات یا مشروبات مطبوع ندارد.بدیهى است که این گونه بى‏میلى و اعراض ربطى به زهد به معنى مصطلح ندارد.
بى‏میلى روحى یا عقلى یا قلبى آن است که اشیائى که مورد تمایل و رغبت طبع است،از نظر اندیشه و آرزوى انسان-که در جستجوى سعادت و کمال مطلوب است-هدف و مقصود نباشد،هدف و مقصود و نهایت آرزو و کمال مطلوب امورى باشد ما فوق مشتهیات نفسانى دنیوى،خواه آن امور از مشتهیات نفسانى اخروى باشد و یا اساسا از نوع مشتهیات نفسانى نباشد بلکه از نوع فضائل اخلاقى باشد از قبیل عزت،شرافت،کرامت،آزادى و یا از نوع معارف معنوى و الهى باشد مانند ذکر خداوند، حبت‏خداوند،تقرب به ذات اقدس الهى.
پس زاهد یعنى کسى که توجهش از مادیات دنیا به عنوان کمال مطلوب و بالاترین خواسته عبور کرده، متوجه چیز دیگر از نوع چیزهایى که گفتیم معطوف شده است.بى‏رغبتى زاهد بى‏رغبتى در ناحیه اندیشه و آمال و ایده و آرزو است نه بى‏رغبتى در ناحیه طبیعت.
در نهج البلاغه در دو مورد«زهد»تعریف شده است.هر دو تعریف همان معنى را مى‏رساند که اشاره کردیم.در خطبه 80 مى‏فرماید:
ایها الناس!الزهادة قصر الامل و الشکر عند النعم و الورع عند المحارم.
اى مردم!زهد عبارت است از کوتاهى آرزو و سپاسگزارى هنگام نعمت و پارسایى نسبت‏به نبایستنیها.
در حکمت‏439 مى‏فرماید:
الزهد کله بین کلمتین من القران قال الله سبحانه:«لکیلا تاسوا على ما فاتکم و لا تفرحوا بما آتاکم‏»و من لم یاس على الماضى و لم یفرح بالآتى فقد اخذ الزهد بطرفیه.


تعداد25صفحه

هرمنوتیک چیست :
هرمنوتیک (Hermanutic) به علم تأویل یا تفسیر متون معنا شده است. بین روش هرمنوتیکی و روش تفسیری عالمان دینی، تفاوت‏هایی اساسی وجود دارد. از مهم‏ترین تفاوت‏ها این است که تلاش عمده مفسران متون دینی آن است که مقصود شارع را از نصوص صادره به دست آورند؛ ولی روش هرمنوتیکی، متن را گسسته از گوینده، نویسنده یا نازل کننده آن مورد بررسی قرار میدهد و به مقصود گوینده کاری ندارد؛ بلکه برای آنمعنایی عصری در نظر میگیرد. به تعبیر دیگر بر اساس تأویل هرمنوتیکی الفاظ و جملات در هر عصر معنای خاصی مییابند و این تاریخ است که به متن معنا میدهد. برای آگاهی بیشتر ر.ک: تحول فهم دین، احمد واعظی. اصطلاح هرمنوتیک در اصل از واژه یونانی Hermeneuinگرفته شده که فعل است و به معنای «تفسیر کردن» به کار میرود. اما برخی آن رامأخوذ از نام «هرمس»(Hermes) خدای یونانی و پیام‏آور خدایان میدانند که هم آورنده پیام بودو هم تفسیر کننده آن. بدین‏سان هرمنوتیک نیز، عملی هرمسی است و مفسر، کاری هرمسی میکند و میکوشد تا به کشف معنای سخن و تفسیر پیام بپردازد. اما در اصطلاح، از هرمنوتیک تعریف‏های مختلفی ارائه شده است که در این مختصر، مجالی برای طرح آنها وجود ندارد؛ ولی تعریف اصطلاحی رایج آن است که هرمنوتیک «نظریّه یا فلسفه تفسیر معنی» و نوعی روش پژوهشی است که ویژه علوم انسانی و علوم اجتماعی میباشد. مطابق این تعریف، بحث اصلی هرمنوتیک عبارت است از این که جریان «فهمیدن» چگونه صورت میگیرد؟ معنی چگونه از عالم شخصی به عالم شخص دیگر منتقل میشود و به دنبال این‏گونه پرسش‏هاست که مباحثی درباره معرفت عینی، نسبیت معرفت یا فهم، زبانمندی فهم، تاریخ مندی زبان و فهم، تجربه زیست یا جهان‏زیست، فهم قبلی، امتزاج افق‏ها، پیش‏ساخت معنایی و نقش پیش‏فرض‏ها در فهم، بهتر فهمیدن و فهم کامل، تکامل و رشد معرفت، نقادی متن، نیت مؤلف و ده‏ها مسأله دیگر در این علم مورد طرح و بررسی قرار میگیرد. ناگفته نماند که نظریه‏های هرمنوتیکی متفاوتی وجود دارند



تعداد25صفحه